Kamu İhale Kanunu; Kamu Hukukunun düzenlediği ya da kamunun denetimi altında olan veya kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının gerçekleştirdiği ihalelerde uygulanması gereken esas ve usulleri ifade etmektedir.
Kamu İhale Kanunu Uygulanırken Kullanılan Temel İlkeler
Kamu İhale Kanunu gereği idarelerce yapılacak ihalelerde;
- Saydamlık
- Rekabet
- Eşit muamele
- Güvenilirlik
- Gizlilik
- Kamuoyu deneyimi
- Gereksinimlerin uygun koşullarla ve zamanında karşılanması
- Kaynakların verimli kullanılması
Hususlarını sağlamakla yükümlüdür. Kabul edilebilir düzeyde tabii bir bağlantı bulunmayan mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin birlikte ihale edilmesi mümkün değildir. Mal ya da hizmet alımlarıyla yapım işlerinin kısımlara bölünmesi, eşik değerlerin altında kalmak maksadıyla gerçekleştirilemez. Bunun yanı sıra ödeneği mevcut olmayan işler için ihaleye çıkılması da mümkün değildir.
Kamu İhale Kanunu Gereği Yasak Fiil ve Davranışlar
İhalelerde, aşağıda ifade edilen fiil ya da davranışlarda bulunmak yasaklanmıştır.
- Hile, tehdit, çıkar sağlama, vaat, nüfuz kullanma, irtikap, anlaşma, rüşvet ile ya da harici yöntemlerle mevcut ihaleye dair işlemlere fesat karıştırma veyahut fesat karıştırmaya teşebbüs etmek.
- Katılıma mani olmak, isteklileri şüpheye düşürmek, isteklilere anlaşma teklifi iletmek veya buna teşvik etmek, rekabete ya da ihale kararına etki edecek davranışlar gerçekleştirmek.
- Sahte teminat ya da sahte belge düzenlemek, kullanmak veyahut teşebbüs etmek.
- Alternatif teklif verebilme durumları hariç, ihalelerde bir istekli tarafından kedisi yahut başkaları için direkt ya da dolaylı biçimde, asaleten veya vekaleten birden çok teklif vermek.
- İhaleye katılmasının mümkün olmadığı ifade edildiği halde ihaleye katılmak.
Kamu İhale Kanununa Göre İhaleye Katılımda Yeterlilik Şartları
Bazı hallerde istekliler ihale dışı bırakılır. Bu haller şu şekildedir:
- İflas etmiş, tasfiye edilmiş, işleri mahkemece yürütülüyor olan, konkordato ilan etmiş, işlerini askıya almış ya da kendi ülkesindeki yasalara göre sair bir halde olanlar.
- İflası ilan edilenler, alacaklarına karşı borçları nedeniyle mahkeme idaresi altına alınanlar, mecburi tasfiye edilenler ya da kendi ülkesindeki kanunlar gereği benzer hallerde olanlar.
- Kendi ülkesinin yahut Türkiye’nin yasaları gereği kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olanlar.
- Kendi ülkesinin ya da Türkiye’nin yasal hükümleri üzere kesinleşmiş vergi borcu olanlar,
- İhale zamanından önceki beş sene zarfında mesleki faaliyetlerinden kaynaklı yargı kararıyla hüküm giyenler.
- İhale zamanından önceki beş sene zarfında, söz konusu ihaleyi gerçekleştiren ihaleye karşı ifa ettiği işler esnasında iş ya da meslek ahlakına tezat faaliyetlerde olduğu yine aynı idarece ispat edilenler.
- İhale zamanı itibariyle kayıtlı bulunduğu oda tarafından mesleki faaliyetten yasaklananlar.
- Kamu İhale Kanununda ifade edilen bilgi ve belgeleri ibraz etmeyen yahut yanıltıcı bilgi, sahte belge sunduğu belirlenenler.
- Kamu İhale Kanunu madde 11’e göre ihaleye katılamayacağı ifade edildiği halde ihaleye katılanlar.
- Kamu İhale Kanunu Madde 17’de düzenlenen yasak fiil ya da davranışlarda bulundukları tespit edilenler.
Kamu ihale kanunu gelişen ve değişen dünyaya, teknolojiye ve ihtiyaçlara göre sürekli tanzim edilmekte ve yeni yasalarla genişletilmektedir. Bu itibarla Kamu İhale Kanununa hakim olmak ve ihale hukukunun konu alanına giren olaylarda referans almak için yoğun ve sıkı biçimde takip etmek, emsal kararları değerlendirmek ve ikincil kaynaklardan istifade etmek zaruridir. Tüm bu hususların, uzman olmayanlarca takip edilmesi ve hukuki bakış açısıyla yorumlanması oldukça güçtür. Bu itibarla, özelde Kamu İhale Kanununa, genelde Kamu Hukukuna hakim, hukuki müktesebatı yeterli Avukatlardan danışmanlık almak isabetli olacaktır.